Kiedy w estetycznym typie życia człowieka, człowiek kieruje się zasadą "carpe diem" i w tym świecie nie ma miejsca na odpowiedzialność, o tyle w etycznym typie pojawiają się kategorie takie jak: norma, odpowiedzialność, dobro, zło oraz wiara w Boga. w tym punkcie człowiek odkrywa sens swego życia, tak iż porzuca nihilizm i przyjmuje obowiązki. Jednostka dąży do ocalenia siebie przez to, co ogólne - a tym właśnie są normy etyczne. Ponieważ norma jest czymś ogólnym i zewnętrznym, a czyn i odpowiedzialność są czymś jednostkowym i wewnętrznym, dlatego jak powiada Kierkegaard "nie można zrealizować obowiązku dopóty, dopóki jednostka nie ucieleśni w sobie zarówno tego, co ogólne, jak i tego, co jednostkowe._³

W wyborze tego co ogólne zawarte jest nieustanne niebezpieczeństwo zagubienia siebie. Człowiek może stać się "nie sobą" poprzez to, że poddaje się temu co ogólne. Wybór jest tutaj syntezą konieczności i wolności. Jednostce nikt nie może nakazać tego co ma wybrać, bowiem wybór znajduje się w jej wnętrzu. Jednak wybór jakiego człowiek dokona, może spowodować, że jednostka wypełniając obowiązek względem społeczeństwa, nie wypełni swego obowiązku względem Boga i na odwrót, można wykonać swój obowiązek, nie realizując ogólnie obowiązujących wszystkich ludzi nakazów. Warto zauważyć że w tym momencie rysuje się późniejszy konflikt między życiem społecznym człowieka według praw etyki, a z drugiej strony życiem według wiary.

Ramy jednak etyki nie są w stanie objąć tego wszystkiego, co otacza człowieka, dlatego też trzeba sięgnąć do wiary i stanąć wobec Boga.

Tutaj rozpoczyna się trzeci typ - stadium życia, stadium religijne. Stadium to niewiele różni się od poprzedniego. Różnica w tym tylko, że etyka ma charakter ogólny, natomiast religia charakter osobisty. Religia, wprowadzając człowieka w wieczność, napełnia go grozą, zadaje mu męczarnie. Wiara tutaj nie jest przekonaniem po prostu - bowiem ona nie może zbawić, ale jest sposobem, modelem życia człowieka który doświadcza tutaj owego przyciągania "nieskończoności", a zatem grozy.⁴ Człowiek ma przed sobą "albo - albo": może zdecydować się na skończoność albo na wieczność, oto między tym "albo - albo", nie ma rozwiązania pośredniego. Człowiek wprowadza w swoje życie Boga, bo tylko On może nadać temu życiu prawdziwy sens.

Jakie wobec tego zadanie rysuje się przed człowiekiem? Zadaniem człowieka nie jest uzgadnianie własnej woli z wolą powszechną (obiektywizacja) lecz osiągnięcie autentycznego życia jednostkowego.

Bóg w realizowaniu swoich odwiecznych planów postanowił posłużyć się jako swoimi narzędziami, ludźmi, wśród których miejsce szczególnie wyjątkowe, zajmują patriarchowie izraelscy. W postawie i działalności tych ludzi uderza nas przede wszystkim ich szczególna zażyłość z Bogiem. Na co dzień przebywają z Panem, przedstawiając mu własne, czasami wielkie i trudne sprawy całego narodu.

Szczeg_lne miejsce zajmuje tutaj Abraham który stał się żywym przykładem bezwzględnej uległości Bogu. O Jego dziejach opowiada Księga Rodzaju.

Przypomnijmy biblijną legendę Abrahama, która legła u podstaw rozważań Kierkegaarda w książce "Bojaźń i drżenie".

II Dzieje Biblijne Abrahama i Jego wiara

Abraham mieszkał w Ur, w Mezopotamii, i był prawdopodobnie przywódcą jednego z tamtejszych koczowniczych plemion. Wszystko wskazuje na to, że był dość zamożny, przywiązany do swojej ojczyzny i do najbliższej rodziny. Oto pewnego dnia przed Abrahamem staje wysłannik Boga i wydaje polecenie aby opuścił najbliższych sąsiadów, zostawił całe mienie i udał się w nieznane, z kraju żyznego w stronę nieurodzajnej, martwej pustyni.

B_g zawiera przymierze z Abrahamem: _Sp_jrz na niebo i policz gwiazdy, jeśli zdołasz to uczynić ... Tak liczne będzie twoje potomstwo" (Rdz 15, 5) Trudno uwierzyć w możliwość spełnienia się tych obietnic, gdyż Abraham nie miał wówczas żadnego potomka, a jego żona Sara była bezpłodna. Wobec tego Abraham musiał się przekonać, że Bóg może wszystko, że wszystko jest dziełem łaski i wszechmocy Boga.

Narodziny Izaaka były nie tylko pierwszym znakiem wierności Boga wobec człowieka, lecz także stanowiły wielką nagrodę jaką otrzymuje człowiek za wierność jaką złożył Bogu.⁵

Tymczasem miała się jednak zdarzyć niezwykle bolesna i ciężka dla Abrahama próba, jego wierności i przywiązania do Boga. Oto Bóg zażądał ażeby Abraham złożył w ofierze całopalnej swojego jedynego syna Izaaka,⁶ na którego narodziny czekał dwadzieścia lat od czasu obietnicy Bożej. Tak więc na nowo, Bóg pozbawia Abrahama wszystkiego. Jednak Abraham nie buntuje się. Bierze swojego pierworodnego syna, idzie trzy dni ku górze Moria, a kiedy jest już u szczytu góry, na związanego syna podnosi nóż, lecz w ostatniej chwili ręka anioła wstrzymuje śmiercionośne ostrze i Abraham ofiaruje Bogu zamiast syna - Izaaka, uwikłanego w ciernie baranka.

Taka jest historia biblijnego Abrahama. To historia wielkości człowieka, a zarazem historia potęgi wiatry. Ojciec ludzi wierzących. Wiara polega tu na całkowitym zawierzeniu Bogu. Cokolwiek ode mnie zażąda Bóg, ja to wykonam. Powołanie do pójścia drogą wiary, to pójście drogą nieznaną. Ludzie najczęściej mają o to do Boga pretensje, chcieli by wiedzieć co będzie jutro, pojutrze. Na drodze wiary tego nie ma. To droga całkowitego poświęcenia się Bogu i dostosowania się do wskazań Boga, który może zażądać od człowieka rzeczy, które dla niego wydają się być niemożliwe. Taka jest wiara patriarchy Abrahama: "I dlatego tylko ci, którzy polegają na wierze mają uczestnictwo w błogosławieństwie wraz z Abrahamem, który dał posłuch wierze_.⁷

Historia biblijnego Abrahama jak wcześniej było powiedziane legła u podstaw rozważań Kierkegaarda w książce "Bojaźń i drżenie". Kierkegaard akcentuje, dzięki opisanemu wydarzeniu biblijnemu, przede wszystkim rolę odpowiedzialności indywidualnej w życiu ludzkim, a nade wszystko konfliktowości tego życia. Duński teolog podkreślił, czym tak naprawdę jest filozofia i religia, które nie są tylko lekcją której można się uczyć, by po skończeniu szkoły można ją wcielać w swoje życie, ale filozofia i religia to medytacja którą człowiek prowadzi do końca życia.

Zapytajmy zatem: jak przedstawia Abrahama Kierkegaard i jaka jest wiara patriarchy w oparciu o wydana w 1843 roku książkę "Bojaźń i drżenie"?