Nauka o państwie

Konkretne zadania człowieka objawiają się w pełni nie w życiu jednostkowym , lecz w społecznym. Teoria państwa , jako budowali przedtem Grecy trzymała się stosunków rzeczywistych i dążyła co najwyżej do zracjonalizowania środków , ale nie stawiała państwu celów. Platońska teoria państwa , wyłożona w Rzeczypospolitej i Prawach , była normatywną teorią państwa najlepszego , skonstruowaną wedle idei dobra i sprawiedliwości.

~ Państwo najlepsze winno dążyć do zalet najwyższych i właściwych ideom; za takie Platon uważał powszechność i stałość . Ma powodować się nie indywidualnymi pomysłami i aspiracjami , lecz ogólnymi zasadami; program Platona nie uwzględniał też różnorodnych warunków , w jakich prawach żyją i różnorodnych temperamentów, jakie mają ludy; był jeden dla wszystkich. Od obywateli wymagał stałości w sposobie myślenia i odczuwania; poeci , którzy podlegają na ogół zmiennym uczuciom , a przez sztukę swoją mogą w tym duchu oddziaływać na innych obywateli, powinni być wydaleni z doskonałego państwa. Uniwersalny charakter był tedy pierwszą cechą tej teorii.

~ państwo doskonałe ma jeden cel obowiązujący wszystkich; nie jest dopuszczalne, aby każdy obywatel dążył na swoją rękę do swojego dobra. Państwo ma być zbudowane jak organizm , a w nim każdy ma „robić swoje" to znaczy to czego odeń wymaga wspólny cel wszystkich.

~ państwo musi być oparte na wiedzy ; bo aby dobro czynić , trzeba dobro znać. Państwo będzie doskonałe dopiero , gdy na tronach znajdą się przedstawiciele największej wiedzy , filozofowie. Takie było intelektualistyczne hasło tej teorii państwa.

~ do państwa mogą należeć tylko ci , którzy są dlań potrzebni, potrzebni zaś są oprócz władców - filozofów, strażnicy państwa , to jest wojsko oraz wykonawcy niezbędnych przedmiotów materialnych - rzemieślnicy. Każda z trzech grup ma inne zadania i musi przeto żyć w innych warunkach ; tworzy zatem oddzielny stan społeczny. Państwo ideale ma więc być stanowe . Trzy stany, które doń należą , odpowiadają trzem częściom, z których składa się dusza ; istnieje bowiem ścisła analogia między państwem a jednostką . Cnotą władców jest mądrość , strażników męstwo , rzemieślników - panowanie nad sobą. Gdy każdy stan czyni swoje , wtedy powstaje harmonijny ustrój państwa; ustrój sprawiedliwości. Tworzą więc między sobą hierarchię i idealne państwo musi być hierarchiczne.

~ idealne państwo jest ascetyczne , dąży bowiem do idealnego celu , którego osiągnięcie nie zapewnia obywatelom bezpośrednich korzyści ani rozkoszy , ani dóbr doczesnych . Dla dwóch wyższych stanów zniesiona jest własność indywidualna; obowiązuje tam ustrój komunistyczny.

To utopia Platońska była oparta na pięknej zasadzie : na podporządkowaniu jednostek państwu , a państwa celom czysto moralnym , idealnym , powszechnym i stałym.