Śledź nas na:



Arystoteles

Arystoteles (384-322)
teoria pojęć i sądów
Logika powinna uczyć, jak posługiwać się pojęciami i sądami. Podstawą prawidłowych pojęć jest definicja, a prawidłowych sądów - dowód - przeto definicja i dowód były dla Arystotelesa głównymi tematami logiki.

~ pojęcia są ogólne w mniejszym lub większym stopniu i tworzą przez to hierarchię coraz ogólniejszych pojęć . Szczytem hierarchii są najogólniejsze rodzaje. Definicja pojęcia dokonywa się przez umieszczenie go w tej hierarchii, zaliczenie do rodzaju wyższego. Przy najwyższych rodzajach jest okres definiowania: są one podstawą wszelkiej definicji, ale same nie mogą być definiowane, nie ma bowiem wyższych ponad nie rodzajów, Wynikało więc z założeń Arystotelesa, że istnieją pojęcia ogólne nie mające i nie potrzebujące definicji.
~ analogicznie stosunki panują w teorii sądów. Sądy również tworzą hierarchię, mianowicie hierarchię racji i następstw, przy czym sądy bardziej ogólne mogą stanowić rację dla mniej ogólnych, nigdy odwrotnie. Szczytem hierarchii sądów są sądy najogólniejsze . Dowód przeprowadza się przez umieszczenie sądu w tej hierarchii sprowadzenie do sądu wyższego, to znaczy do takiego, który dla niższego stanowi rację , Przy najwyższych sądach jest okres dowodzenia.
- poznanie ma charakter bierny; wszelka władza umysłu ,jeśli ma poznawać przedmioty zewnętrzne, musi być receptywna, czyli poddawać się działaniu tych przedmiotów.

Filozofia Arystotelesa opierała się więc na prawdach bez dowodu, była świadomie filozofią dogmatyczną.

PODZIAŁ FILOZOFII
Arystoteles dokonał podziału oddzieliwszy najpierw logikę jako dyscyplinę przygotowawczą, a następnie podzieliwszy filozofię na dwa wielkie działy: na teoretyczną i praktyczną.

W filozofii praktycznej wyróżniał dwa główne działy, etykę i politykę, którym podporządkował dyscypliny podrzędne, jak retoryka i poetyka. Filozofię zaś teoretyczną dzielił trychotomicznie na fizykę, matematykę i pierwszą filozofię. Podstawą tego podziału był stopień abstrakcji, najmniejszy w fizyce, większy w matematyce. Istnieje zaś jedna nauka , która dalej jeszcze niż matematyka posuwa abstrakcję .Ma ona za przedmiot byt jako taki.
- substancja. Arystoteles żywił przekonanie , że bytem samoistnym czyli substancją są jedynie konkretne rzeczy
- forma i materia

Rozważania logiczne skłoniły Arystotelesa do rozróżnienia w substancji dwu składników. Można każdą rzecz rozbić na to , co zawarte jest w jej pojęciu i to co się w tym pojęciu nie mieści. Jeszcze inaczej : na własności ogólne rzeczy, wspólnie jej z innymi rzeczami tego gatunku i na jej własności jednostkowe.
Własności pojęciowe , ogólne, gatunkowe rzeczy Arystoteles nazwał formą , a pozostałe materią. I substancja w jego ujęciu rozpada się na formę i materię .W przeciwieństwie do formy przestrzennej Arystoteles wytworzył szczególnie a dziejowo doniosłe pojęcie formy pojęciowej.

Materia objęła u niego to, co w substancji nie jest formą : stała się więc tym, co jest z natury nie uformowane, nie określone .Tak powstało szczególnie a dziejowo doniosłe pojęcie materii jako nieokreślonego podłoża zjawisk. Swej nieokreślonej materii przypisywał mimo wszystko bardzo określone własności. Mianowicie, że jest podłożem zjawisk i wszelkiej ich przemiany, że jest tym, z czego substancje są utworzone i co trwa, gdy substancje ulegają zniszczeniu, jest też materia tym, co w substancji jest wielkością, różnorodnością, podzielnością

Dla Ar. ani materia, ani idea nie były substancjami; natomiast i jedna i druga były składnikami substancji.
Materia nie istnieje samodzielnie podobnie jak nie istnieją idee; wszystko są to abstrakcje.
- istota rzeczy. Forma była ważniejsza: bo pojmował ją jako realny odpowiednik pojęcia, zupełnie tak jak Platon ideę.
~ prawdziwe poznanie jest natury pojęciowej, poznajemy jedynie formę wnikało stąd, że materia jest niepoznawalna,
~ istoty składnik rzeczy stanowi to co nie jest pojęciowe zatem forma jako składnik pojęciowy rzeczy, jest ich składnikiem istotnym, jest najważniejszą częścią substancji, jest istotą rzeczy,
- przyczyna i cel, wyjaśnienia własności rzeczy można szukać w czworaki sposób odwołując się bądź do formy rzeczy, bądź do ich materii, bądź jeszcze do ich przyczyny sprawczej lub celu. Poznawszy bowiem formę rzeczy lub jej materię, przyczynę lub cel, rozumiemy przez tą samą rzecz. Forma, materia, przyczyna i cel to była dla Arystotelesa cztery zasady wyjaśniające. Dwie pierwsze są składnikami rzeczy , forma nie jest czynnikiem tylko formalnym i idealnym, lecz jest siłą, która działa i wytwarza skutki, jest czynnym pierwiastkiem substancji.



Zobacz także