Altruizm - postawa wyrażająca się w bezinteresownej trosce o dobro innych ludzi, w postępowaniu nie kierującym się własnym interesem, przeciwieństwo egoizmu.

Amoralizm - pogląd etyczny negujący obowiązywanie jakichkolwiek norm i nakazów moralnych oraz słuszność oceny czynów ze względu na ich wartość moralną.

Anamneza - u Platona proces przypominania sobie wrodzonej wiedzy.

Antropomorfizm - przypisywanie tworom przyrody ludzkich cech psychicznych i wrażeń zmysłowych.

Antropologia - dziedzina filoz. rozważań nad miejscem człowieka w rzeczywistości społ. - hist. oraz społ. współżyciem i współdziałaniem ludzi; marksistowska antropologia oparta jest na materializmie hist.

Aprioryzm - pogląd w/g którego istnieje wiedza aprioryczna niezależna od doświadczenia (apriori) i niewymagająca uzasadnienia w nim; występuje m.in. w Kantyzmie.

Aposterioryzm (empiryzm metodologiczny) pogląd, przeciwstawny aprioryzmowi w/g którego poznanie jest zależne od poprzedzającego je doświadczenia i w nim tylko znajduje uzasadnienie. Przedstawiciele: Bacon, Mill i filozofia marksistowska.

Atomizm - pogląd w/g którego wszelkie całości dadzą się wyjaśnić przez prawa i twierdzenia dotyczące ich elementów składowych.

Aweroizm - kier. filoz. europ. XIII w. głosił rozdział nauki i polityki od teologii i kościoła.

Deizm - kier. filoz.-teol. odrzucający bezpośrednie kierownictwo światem przez Boga uważanego jedynie za Stwórcę i Prawodawcę.

Determinizm - pogląd w/g którego każde zjawisko (zdarzenie) jest jednoznacznie i nieuchronnie wyznaczone przez ogół warunków w jakich występuje; też twierdzenie, że wszelkie zjawiska podlegają prawidłowościom ogólnym prawom rozwoju; d. łączy się z materializmem; na stanowisku d. stoi f. marksistowska.

Dialektyka - 1. w staroż. - sztuka dyskutowania, zwłaszcza umiejętność dochodzenia do prawdy przez ujawnianie i przez przezwyciężanie sprzeczności w rozumowaniu przeciwnika 2. średniowiecze - inna nazwa logiki

3. w filoz. nowożytnej od czasów Hegla - teoria rzeczywistości i metoda jej poznawania polegająca na rozpatrywaniu zjawisk w powiązaniu ruchu i rozwoju; przeciwieństwo metafizyki.

Dogmatyzm - bezkrytyczne przyjmowanie pewnych poglądów, uznawanie ich za prawdy ostateczne jedynie na zasadzie autorytetu lub ślepej wiary, bez liczenia się z doświadczenie i praktyką społeczną oraz zdobyczami nauki.

Dualizm - dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów pierwiastków, zasad działania lub poznania.

Dychotomia - dwudzielność, dwuczłonowość.

Dynamizm - pogląd w/g którego przyroda (materia) jest z natury swej aktywna i zmienna, podlega ciągłemu ruchowi i rozwojowi, a jej obiektem oddziałują na siebie wzajemnie.