Śledź nas na:



Hume

~ wrażenia a idee. Hume był wierny tradycji empiryzmu angielskiego od Locke`a : badał nie rzeczy lecz nasze o nich przedstawienia. Pogląd zaś na przedstawienia miał prosty, stosował 1 tylko fundamentalny p[odział na pierwotne i pochodne; 1- nazywał wrażeniami 2- ideami, głosił o przedstawieniach jedno fundamentalne twierdzenie : że idee pochodzą z wrażeń. Wrażenia są pierwowzorami , idee zaś tylko ich kopiami wytwarzanymi przez umysł. Wrażenia są właściwym środkiem poznani rzeczywistości i sprawdzianami prawdziwości idei; idee mają wartość dla poznania rzeczy o ile wiernie kopiują wrażenia , rozróżniał zagadnienia psychologiczne i epistemologiczne. Udoskonalił teorię kojarzenia idei sformułowawszy prawa kojarzenia; całą różnorodność kojarzeń sprowadził do 3 rodzajów: do kojarzenia na zasadzie podobieństwa, czasowej i przestrzennej styczności, oraz związku przyczynowego.

 

~ Krytyka pojęcia przyczynowości . Stwierdził, iż nie poznajemy związku przyczynowego a priori. Nie poznajemy także empirycznie, bo jeśli mamy trzymać się ściśle doświadczenia to musimy wyrzec się związków przyczynowych i zadowalać się tylko stałych następstw. Nie ma takiego rozumowania, które upoważniałoby do przenoszenia dotychczasowego doświadczenia na przyszłość. Nie ma sprzeczności w przypuszczeniu, że choć pewne zdarzenie miało jakiś skutek to zdarzenie doń podobne mieć będzie skutek inny. Właściwa podstawa wniosku jest nieobiektywna lecz subiektywna i jest uczuciowa nie pojęciowa. Wnioskowanie jest tu aktem wiary nie wiedzy. Poszukiwanie wniosków przyczynowych jest instynktem, który nam dała natura. Dała nam ona instynkt nie dając zrozumienia. Wnioskujemy o rzeczach przyszłych bez znajomości podstaw naszych wniosków tak samo, jak możemy poruszać się nie znając muskułów.

~ Krytyka pojęcia siły. Pojęcie siły związane jest z pojęciem przyczynowości, bo siła to zdolność wywoływania skutków. Przeżyci woli jest takie samo u człowieka, który przy pomocy woli porusza swe członki jak u sparaliżowanego, który bez silny. Przeżywając akt woli nie możemy przewidzieć jego skutków. W doświadczeniu wewnętrznym znamy tylko następstwo faktów między przeżyciem wewnętrznym a zjawiskiem, nie znamy zaś mechanizmu wewnętrznego, który je łączy. Działanie woli na myśli jest tak samo dla nas niezrozumiałe, jak działanie woli na ciało lub ciała na ciało. Tylko jednorodność woli i myśli wytwarza złudzenie, że związek ich jest dla nas zrozumiały. Hume rozproszył to złudzenie.

~ Krytyka pojęcia substancji. Funkcja substancji polega na łączeniu faktów współczesnych. Hume rozszerzył krytykę pojęcia substancji na substancję duchową, krytyka ta wyjaśniała, że przyjmując istnienie substancji wykraczamy poza fakty, a czynimy to za pomocą wniosku, który nie jest uzasadniony ani przez analizę pojęć ani przez stwierdzone fakty, działa tu wyobraźnia i instynkt. Podstawa wniosku jest subiektywna .

~ wyniki krytyki

Krytyka Huma godziła w rozum ale zostawiła nienaruszoną inną zdolność człowieka - instynkt. Uważał on , że instynkt lepiej niż rozum odgaduje rzeczywistość . Nie zaprzeczał też istnieniu związków koniecznych w świecie realnym, ale zaprzeczał abyśmy mogli je poznać. Hume głosił że istnienie substancji materialnych nie może być przedmiotem wiedzy.

Według Huma są tylko dwie dziedziny rzetelnej wiedzy : matematyka i wiedza czysto faktyczna.

~ krytyka religii . Hume nie kwestionował prawd religijnych , ale kwestionował ich dowodliwości. Aprobował krytykę jakiej deiści poddali religię objawioną ale nie oszczędził też religii filozoficznej deistów. Hume wykazał że na wnioskach o substancji i przyczynowości nie można opierać poznania . Tymczasem zaś pierwszą tezą teologii racjonalnej jest substancjonalność Boga, a głównie jej dowody oparte są na zasadzie przyczynowości. Zarówno stary dowód kosmologiczny, jak i nowszy , upadają , jeśli zasada ta nie jest ważna dla rozumowania. W dowodach tych związek przyczynowy jest jeszcze specjalnie problematyczny, gdyż ma wiązać przyczynę niewspółmierną za skutkiem: Boga ze stworzeniem. Nie zaprzeczając prawdziwości religii wykazał, że jest rzeczą wiary a nie wiedzy.

~ filozofia moralna

Umysł nasz przeżywa nie tylko wrażenia i idee, ale także namiętności uczucia i akty woli ; jak tamte są przedmiotem filozofii poznania tak te znów filozofii moralnej . Nie same przedstawienia ale uczuciowe czynniki doprowadzają do decyzji woli. Uczucie jest podstawowym faktem fil. moralnej. Ale uczucia moralne nie są proste i pierwotne lecz są wynikiem kojarzenia. Pierwotne jest uczucie sympatii. Sympatia nie jest wyuczoną zasadą moralną, lecz naturalnym, biologicznym zjawiskiem solidarnego reagowania . Prawo nie może być wytworzone sztucznie i dowolnie. powstaje jako naturalny wytwór rozwoju historycznego.

 



Zobacz także