Śledź nas na:



Spencer

~ ewolucjonizm. naczelnym pojęciem filozofii Spencera było pojęcie ewolucji, czyli rozwoju. Pojęcie to zawiera trzy myśli:

1) że rzecz, która podlega rozwojowi , nie jest niezmienna, że podlega przemianom.

2) że przemiany jej dokonują się stale i stopniowo

3) że dokonują się w jednym kierunku , wedle jednego prawa.

 

Otóż Spencer stanął na stanowisku, że rozwojowi podlega cały wszechświat we wszystkich swoich częściach, że rozwój jest powszechnym prawem świata. Stanowisko to przyjęto nazywać ewolucjonizmem.

- punktem wyjścia ewolucjonizmu była biologia.

- potraktował on rozwój jako prawo powszechne , rządzące nie tylko istotami organicznymi , ale całą przyrodą.

Usiłował też wyjaśnić , na czym rozwój polega. Twierdził, że podlega przede wszystkim na różnicowaniu się części. W rozwijającym się układzie części tego układu różnicują się. Wedle tego ewolucjonizmu Spencera wszechświat przechodzi stopniowo w stan coraz bardziej różnorodny, związany, określony, uporządkowany.

Wedle Spencera to prawo rozwoju jest powszechne, działa wszędzie. Najwyraźniej ukazuje się w świecie ograniczonym, ale działa tak samo i w nieograniczonym, i w nadograniczonym, społecznym. Rozwój , różnicując i związując układy , nadaje im coraz większą równowagę i przez to udoskonala je. Więc jest postępem. Po okresie postępu przychodzi okres cofania się. Dlatego w dziejach świata następują kolejno po sobie okresy dwojakiego rodzaju: postępujące i cofające się. Prawem rozwoju Spencer objął całą przyrodę , a także człowieka , zjawiska psychiczne i społeczne. Świat rozumiał mechanistycznie, jako funkcje materii, ruchu, i siły. Uważał, że zjawiska życia, umysłu, ustroju społecznego rozwijają się tak samo jak układy mechaniczne, są zjawiskami bardziej złożonymi, ale tej samej natury.

~ teoria poznania. Uważał, że zjawiska psychiczne stanowią ogniwa ogólnego rozwoju przyrody organicznej. Są takie a nie inne dlatego, że takie a nie inne były potrzebne jednostce czy gatunkami do utrzymania się przy życiu. Nie ma dla umysłu form niezmiennych, wszystkie rozwijają się i przemijają, wszystkie są koniecznymi wytworami rozwoju. Spencer sądził, wytworem rozwoju są nie tylko formy umysłu, ale nawet sam umysł. Jest narzędziem potrzebnym organizmowi do zachowania życia i dlatego powstał. Gdyby działalność jego była biologicznie cenna, to by się nie była wytworzyła i utrzymała na świecie. Dwie zwłaszcza myśli występowały w psychologii Spencera: Najpierw myśl, że zjawiska psychiczne stanowią ciągły szereg od najniższych zwierząt do człowieka. Po wtóre zaś myśl, że umysł , tak samo jak organizm , formuje się niezależnie od otoczenia. Obie myśli przyjęły się szeroko. Twierdził, że poznanie jest zależnie od organizmu poznającego , od jego przystosowania się do potrzeb i warunków życia.

~ etyka rewolucjonistyczna Prawami przyrody i jej rozwoju Spencer tłumaczył dlaczego ludzie tak a nie inaczej i postępują : bo gdyby myśleli i postępowali inaczej, nie utrzymali by się przy życiu. Był bowiem przekonany, że nie ma praw poza prawami przyrody, więc kryterium powinności , dobra i zła, jeśli w ogóle istnieje, to tylko w nich.

Więc dobre jest postępowanie, które jest zgodne z przyrodę , przystosowane do niej. Na tym kryterium Spencer oparł swą etykę biologiczną i ewolucyjną : dobre i moralne jest to i tylko to czego wymaga życia i jego rozwój.

Spencer mówił, że należy różnicować, życie, czynić je możliwie najintensywniejszym, najbogatszym. Więc jeśli należy coś robić dla innych, to dla tych , co zdolni są do życia intensywnego i bogatego , czyli nie dla słabych i upośledzonych przez naturę.

~ agnostycyzm. Pierwotnie Spencer sądził, wszystko, co poznawalne, jest domeną nauki, a wszystko niepoznawalne - religii. Później wszakże doszedł do przekonania, że nauka tak samo jak religia dochodzi do tajemniczego niepoznawalnego bytu. Żadna koncepcja nie pozwala świata naprawdę objąć rozumem : nie potrafimy przedstawić go sobie jako odwiecznego, nie stworzonego, ale także nie potrafimy przedstawić sobie jego początku.

 



Zobacz także