Śledź nas na:



Zagadnienie sądów syntetycznych a priorii

Kant przeprowadził dwojaki podział sądów.

Rozróżniał sądy uzyskane na podstawie doświadczenia i sądy od niego niezależne. Pierwsze nazywał empirycznymi lub sądami a posteriorii, drugie sądami a priorii. Sądy a priorri jako niezależne od doświadczenia, mogą mieć źródło tylko w samym umyśle. Cechami zaś po których dają się poznać są konieczności powszechność. jeśli znajdzie się twierdzenie, które w myśli występuje jako konieczne, tj ono sądem a priorii. Następnie, doświadczenie nie daje sądom nigdy właściwej i ścisłej powszechności, lecz tylko przypuszczalną i względną. Po drugie kant podzielił sądy na analityczne i syntetyczne. Sądy analityczne są to takie, które w orzeczeniu wypowiadają to tylko, co jest zawarte w podmiocie zdania czyli to, co należy do definicji podmiotu bądź też daje się z definicji jego wyprowadzić. Syntetyczne zaś są sądy takie, które w orzeczeniu wypowiadają coś co w podmiocie nie jest zawarte, co się z definicji podmiotu wyprowadzić nie da. Pierwsze objaśniają tylko wiedzą już posiadaną, drugie zaś rozszerzają wiedzę, bo pierwsze jedynie rozczłonkowują pojęcie będące podmiotem sądu, drugie zaś dodają do niego cechy nowe.

Podział ten Kant połączył z poprzednim podziałem sądu na aprioryczne i aposterioryczne. I otrzymał następujące rodzaje sądów: analityczne, które są zawsze a priori (bo do rozczłonkowania pojęcia nie potrzeba doświadczenia, syntetyczne a posteriorii i syntetyczne a priori. Natura sądów analitycznych łatwa jest do zrozumienia podobnie jak sądów syntetycznych a posteriorii, jedne bowiem analizują tylko pojęcia, a drugie opierają się na doświadczeniach. Pozostają sądy syntetyczne a priorii. Właśnie te sądy stanowią jądro wiedzy: gdyż sądy analityczne są wprawdzie pewne i powszechne ale nie powiększają wiedzy, sądy zaś empiryczne wprawdzie powiększają wiedzę ale nie są pewne i powszechne. Dla Kanta w pojęciu wiedzy leżało, że ma być pewna i powszechna. Przeświadczenie, że istnieją sądy syntetyczne a priorii, Kant czerpał z 2 nauk: z matematyki i czystego przyrodoznawstwa.

 



Zobacz także