Precyzyjne określenie pojęcia filozofii wymaga relatywizacji do epoki historycznej oraz kierunku filozoficznego. Rozważania filozoficzne dotyczą przede wszystkim istoty i struktury bytu, źródeł, narzędzi i prawomocności poznania, zasad wartościowania, sensu życia i sposobów jego godnego prowadzenia. Tradycyjnie problematykę filozoficzną charakteryzuje się przez wyliczenie jej działów: ontologii, teorii poznania, logiki, aksjologii, czyli etyki i estetyki, w XIX w. ukształtowała się historjozofia, w XX w. zaś antropologia filozoficzna. Filozofię charakteryzować można także przez odniesienie do innych, zbliżonych do niej zjawisk kulturowych: teologii, nauki, światopoglądu, ideologii.

Szeroko pojęta współczesność w filozofii naszego kręgu kulturowego obejmuje czas od przełomu XIX i XX w., z tym że okres 1830- 1900 to okres, bez którego znajomości trudno zrozumieć obecny stan filozofii. Trudno ogólnie wyznaczyć jakieś podokresy współczesności. Dla rozwoju filozofii w Polsce przełomowy był okres 1939- 1950. Cechą charakterystyczną współczesnej filozofii- zresztą jak całej współczesnej kultury umysłowej- jest niezwykłe bogactwo ujęć i orientacji, szybkość przemian, lawinowe niemal narastanie piśmiennictwa, wielka liczba i rozmaitość instytucji, kongresów, sympozjów itd. Wciąż podważana, a nawet niekiedy ośmieszana, filozofia nadal żyje, rozwija się, prezentuje nowe poglądy i uściśla dawne, specjalizuje się i szuka sposobów integracji, przezwyciężania postępującej partykularyzacji wiedzy ludzkiej, zajmuje się sprawami fundamentalnymi i doraźnymi, ma dla różnych osób i grup odmienne oblicze, różną wartość. Jest współczynnikiem pewnych mód intelektualnych i artystycznych, pewnych ruchów społecznych, politycznych i religijnych.

Trudno uznać któryś z rozwijanych kierunków filozoficznych za współcześnie dominujący. Aktualnie występują i działają zarówno maksymaliści, jak i minimaliści, zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy klasycznej koncepcji filozofii, scjentyści i antyscjentyści. W różnych szkołach i środowiskach prowadzi się spory między racjonalizmem a irracjonalizmem, kosmocentryzmem czy teocentryzmem a antropocentryzmem, między radykalnie odmiennymi koncepcjami człowieka czy koncepcjami poznania. Paradoksalność bytu ludzkiego przejawia się wyraziście we współczesnej kulturze.

Polska filozofia współczesna to filozofia uprawiana w Polsce lub przez Polaków po II wojnie światowej. Głównymi kierunkami tej filozofii są: szkoła lwowsko-warszawska i orientacje pozytywizujące lub analityczne, materializm dielektyczny, neotomizm oraz fenomenologia. Obecnie szczególnie znaczącymi się kierunkami i szkołami filozoficznymi w świecie są: neotomizm, pozytywizm, materjalizm dialektyczny, fenomenologia i egzystencjalizm.