Neotomizm
to współczesny tomizm, szkoła filozoficzna i kierunek
filozoficzny; wywodzący się od św. Tomasza z Akwinu. Cztery
zasadnicze odmiany neotomizmu to: tomizm tradycyjny, tomizm lowański,
tomizm egzystencjalny i tomizm transcendentalizujący. Kształtuje
jeden z głównych kierunków filozofii XX stulecia, traktuje się go
jako zbiór określonych twierdzeń. We współczesnym tomizmie
dyskusje i rozbieżności dotyczą, np. sposobu poznawania istnienia,
sposobu formowania i charakteru metafizycznego pojęcia bytu,
stosunku między metafizyką a teorią poznania, stosunku między
filozofią a naukami szczegółowymi, liczby argumentów tezy "Bóg
istnieje". Do szeroko rozumianego nurtu filozofii
pozytywizującej natomiast należą różne odmiany pozytywizmu,
pragmatyzmu, operacjonizm, niektóre kierunki pośrednie między
kantyzmem a pozytywizmem oraz różne postaci filozofii
analitycznej. Ogólnie orientacja pozytywistyczna przejawia się w
skłonności do sensualistycznego empiryzmu, nominalizmu,
fenomenalizmu, w odrzuceniu racjonalnych postaw ocen i norm,
sprowadzaniu problematyki wartości do problematyki genezy przy
równoczesnym ograniczaniu zadań poznania naukowego do opisu i
przewidywania zjawisk. Następnym kierunkiem filozofii współczesnej
jest materializm dialektycznny. Materializm dialektyczny to składnik
marksizmu, który może być traktowany jako doktryna filozoficzna.
Filozofia marksistowska to splot materializmu z dialektyką,
pojmowaną zarówno jako teorii rzeczywistości, jak i jako metoda
jaj badania. Na marksizm jako ściśle powiązany zespół poglądów
Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, stanowiący ideologię określonego
ruchu społeczno-politycznego zwanego naukowym socjalizmem i
komunizmem- składają się doktryna filozoficzna, doktryna
ekonomiczna i strategia polityczna. Stąd na materializm dialektyczny
można spojrzeć dwojako: bądź widząc w nim integralny i
podstawowy element pewnego światopoglądu, ideologię określonej
grupy stanowiącą podstawę i narzędzie działania, bądź widząc
w nim orientację lub doktrynę filozoficzną, uprawianą w sposób,
który pozwala mówić o szkole filozofii marksistowskiej. To co
określamy jako przedmiot filozofii marksistowskiej, jest również
przedmiotem wszelkiej filozofii współczesnej, czyli jest to
całościowy obraz świata ważnego dla kształtowania społecznych
postaw ludzi. W marksizmie określa się filozofię jako uogólnienie
nauk szczegółowych i doświadczenia społecznego na danym etapie
rozwoju. Rozmaite działy filozofii uważa się za wzajemnie
powiązane.
Innym
kierunkiem filozofii współczesnej jest fenomenologia i
egzystencjalizm. Fenomenologia charakteryzuje się przede wszystkim
określoną koncepcją poznania i metodami uprawiania filozofii.
Natomiast egzystencjalizm jest współczesną postacią
sokratejskiego nurtu filozofii, polegającego na ześrodkowaniu się
na problematyce ontycznej i moralnej człowieka i jego pozycji w
świecie lub na akcentowaniu antropocentrycznego punktu widzenia.
Przez
stulecia filozofia stanowiła główny przedmiot studiów we
wszystkich uniwersytetach, zawierała niegdyś zalążki ogromnej
większości nauk dziś rozczłonkowanych, wyspecjalizowanych.
Obecnie zakres nauczania filozofii znacznie się rozszerza. Przenika
wszędzie i rozciąga się na wielkie masy ludności. Współcześnie
wiedza filozoficzna dostarcza podstawy usystematyzowania działalności
człowieka, istotnie różniącej się w poszczególnych ustrojach.
Dlatego nauczanie filozofii upowszechnia się. Filozofia staje się
jądrem światopoglądu mas. Staje się ona busolą ukierunkowującą
i integrującą kulturę duchową, przekazywaną w systemie oświaty
oraz przez nowoczesne środki masowej komunikacji. Panująca
filozofia jest dopasowana do dominującej struktury życia
społecznego, staje się narzędziem umacniania tej struktury.
