Sceptycyzm - stanowisko, odrzucająca możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej (s. teoriopoznawczy); s. metodologiczny postuluje krytycyzm wobec twierdzeń naukowych przyjmowanych jedynie na mocy autorytetu.

Sceptycy Pirron, Tymon, Arezylaos, Karneades, Lakides, Szkot, Bacon, Pascal.

Scholastyka - okres w f. odznaczający się dominacją problematyki religijnej i ustaloną metodą rozważań filoz. Gł kier. albertyzm, tomizm, skotyzm, okhamizm.

Scjentyzm - pogląd związany z empiryzmem, pozytywizmem i przyrodniczym materializmem, w/g którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości można tylko uzyskać przez poznanie nauk tj oparte na konkretnych osiągnięciach poszczególnych dyscyplin naukowych.

Sensualizm - pogląd w/g którego źródłem poznania wiedzy są wrażenia zmysłowe, rozumiane bądź jako odbicie rzeczywistości (materializm), bądź jako jedyna dostępna rzeczywistość, idealizm subiektywny; przedstaw. Hume, emiriokrytycy

Stoicyzm - 1. doktryna zwł. etyczna, staroż. szkoły stoików; głoszącej w filoz. przyrody materializm, w etyce - życie zgodne z rozumem i opanowaniem namiętności, rozwijającej logikę zdań 2. postawa życiowa polegająca na zachowaniu spokoju wew. i hartu ducha, opanowania w trudnych sytuacjach życiowych.

Stoicy - Chryzyp, Zenon z Kiton, Seneka, Marek Aureliusz, Epiktet,

Synkretyzm - łączenie w jedno (nie spójną) całość różnych często sprzecznych poglądów religijnych, filoz., społ., i inne.

Światopogląd - zespół ogólnych przekonań dot. natury świata, społ., miejsca człowieka w świecie jego zadań w społ. i sensu życia, wyznaczający postawy i działania ludzi.

Teocentryzm - pogląd uznający Boga (RELIGIĘ) za najwyższą wartość czyniący go ośrodkiem dążeń człowieka i społeczeństwa.

Teologia - dyscyplina normatywna dot. Boga, bogów, powstająca na gruncie danej religii podejmująca wykład, interpretację i obronę jej twierdzeń i zasad; najbardziej rozwinięta jest teologia chrześcijaństwa.

Tomizm - kier. filoz. stworzony przez Tomasza z Akwinu, który przystosował do potrzeb teologii chrześcijańskiej filozofię Arystotelesa; 1879 - uznany za oficjalną doktrynę kat. kościoła; współczesna odmiana neotomizm jest kierunkiem dominującym w teologii i filozofii katolickiej. Najważniejszymi własnościami tomizmu są: dualizm Boga i świata, hilemorfizm, obiektywizm, empiryzm, uniwersalizm, realizm, intelektualizm, czyli pierwszeństwo intelektu w poznaniu i działaniu.

Uniwersalizm - całokształt postaw i poglądów uznających zasadę dominacji całości nad częściami; przeciwieństwo indywidualizmu.

Utylitaryzm - pogląd w etyce XVIII - XIX w. w/g którego najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być największe szczęście największej lp ludzi; przedstawiciele: Bentham, J. Mill, J.S. Mill

Wariabilizm - teoria powszechnej zmienności Heraklita.

Woluntaryzm - stanowisko w/g którego głównym czynnikiem poznania i istotą bytu jest wola.