Filozofia - Artykuły

~ bezradność rozumu. P. stawiał wiedzy te same wysokie wymagania co Kartezjusz. Uważał geometrię za wzór wiedzy. Przekonał się, że wymagania te są zbyt wygórowane, że wiedza, jaką w rzeczywistości posiadamy nie czyni im zadość. W sprawach doniosłych geometria nie da się stosować: nie pozwala nam poznać nieskończoności jaka nas otacza, ani nie rozwiązuje zagadnień etycznych i religijnych. P. chodziło o sprawy doniosłe praktycznie, o szczęście i zbawienie duszy. Twierdził, że nie posiadamy żadnej wiedzy. Twierdził, że znamy fakty, ale ich nie rozumiemy. Bez zrozumienia nie ma dla racjonalisty poznania. Stwierdziwszy nieudolność rozumu twierdził, że nie ma nic tak zgodnego z rozumem, jak wyparcie się rozumu. Wynikiem zawiedzionego racjonalizmu było zwątpienie zupełne. Zwątpienie nie doprowadziło go do uspokojenia lecz do rozpaczy.  

~ filozofia pozytywna. C. nadając filozofii miano pozytywnej chciał wyrazić przez to, że po pierwsze zajmuje się ona wyłącznie przedmiotami rzeczywistymi stroniąc od urojonych, bada rzeczy dostępne umysłowi , a nie tajemnice rozważał tylko tematy pożyteczne, unikając jałowych, ogranicza się do przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną, stroniąc od tematów chwiejnych, zajmuje się kwestiami ścisłymi, pracuje pozytywnie, nie ograniczając się do negatywnej krytyki .Filozofem pozytywnym jest ten, kto zrozumiał ,że nauki przyrodnicze stworzyły wzór dochodzenia naukowego, i kto stosując się do niego wyrzeka się w filozofii spekulacji na rzecz badań czysto faktycznych. Jest nam ten, kto unika twierdzeń absolutnych i zastępuje je przez względne. Pozytywizm przyjmował, że wiedza ma za przedmiot wyłącznie fakty fizyczne, wyłącznie ciała. O faktach psychicznych wiedzy nie posiadali. To obiektywne, antypsychologiczne nastawienie było szczególną cechą pozytywizmu, odróżniające go od innych form minimalizmu. O filozofii pozytywnej i o pozytywizmie mówi się w dwóch znaczeniach: szerszym i węższym. W szerszym jako o filozofii minimalistycznej w ogóle, ostrożnej trzymającej się faktów, unikającej spekulacji. W węższym jako o filozofii uważającej tylko fakty zewnętrzne, dotyczące ciał , za jedyny przedmiot rzetelnej nauki.  

~ pozytywistyczna koncepcja nauki. Dążeniem D'Alamberta w nauce było bezwzględne ograniczenie jej do twierdzeń zupełnie pewnych: pewność zaś widział wyłącznie w faktach zew. Filoz. D'Alamberta miała postawę obiektywną: nie godziła się z twierdzeniem, że natura naszej jaźni jest lepiej nam znana od natury rzeczy. Ta postawa obiektywna w połączeniu z ograniczeniem nauki do faktów stanowi istotę pozytywizmu. D. nie traktował ograniczenia tego jako rezygnacji z wyższych aspiracji nauki; przeciwnie, wiedza faktyczna jest najdoskonalszą wiedzą jaka może być; wszelkie inne aspiracje są złudne. Należy się też trzymać faktów i nie wygłaszać hipotez. Nie należy myśleć o dociekaniu „istoty bytu" i „pierwszej przyczyny". Należy wyłączyć z nauki wszelką metafizykę. Zadanie nauki nie wyczerpuje się prostym zbieraniem faktów: należy do niej zestawianie faktów w szeregi, dochodzenie praw rządzących faktami. Fakty stanowią jedyny materiał nauki, ale celem jej jest rozumowe ich ujęcie.  

- potępienie cywilizacji. Czy nauki i sztuki przyczyniły się do oczyszczenia obyczajów?- R. dał odpowiedź przeczącą. I wyciągnął stąd wniosek, że nauki i sztuki i w ogóle cywilizacja pozbawione są wartości. Podstawą tego wniosku było przekonanie, że dobra moralne są jedyne i niezastąpione. Co więcej, nauki i sztuki nie tylko są pozbawione wartości, ale mają wręcz wartość ujemną, gdyż stają na przeszkodzie moralności. Nauki i sztuki wytwarzają zbytek jednych kosztem ubóstwa drugich, a wszystkim paczą smak, gubią cnotę. Cywilizacja jest niedorzecznością skoro nie czyni ludzi lepszymi, zwłaszcza że również nie czyni ich szczęśliwymi.  

~ ewolucjonizm. naczelnym pojęciem filozofii Spencera było pojęcie ewolucji, czyli rozwoju. Pojęcie to zawiera trzy myśli: 1) że rzecz, która podlega rozwojowi , nie jest niezmienna, że podlega przemianom. 2) że przemiany jej dokonują się stale i stopniowo 3) że dokonują się w jednym kierunku , wedle jednego prawa.  

~ wrażenia a idee. Hume był wierny tradycji empiryzmu angielskiego od Locke`a : badał nie rzeczy lecz nasze o nich przedstawienia. Pogląd zaś na przedstawienia miał prosty, stosował 1 tylko fundamentalny p[odział na pierwotne i pochodne; 1- nazywał wrażeniami 2- ideami, głosił o przedstawieniach jedno fundamentalne twierdzenie : że idee pochodzą z wrażeń. Wrażenia są pierwowzorami , idee zaś tylko ich kopiami wytwarzanymi przez umysł. Wrażenia są właściwym środkiem poznani rzeczywistości i sprawdzianami prawdziwości idei; idee mają wartość dla poznania rzeczy o ile wiernie kopiują wrażenia , rozróżniał zagadnienia psychologiczne i epistemologiczne. Udoskonalił teorię kojarzenia idei sformułowawszy prawa kojarzenia; całą różnorodność kojarzeń sprowadził do 3 rodzajów: do kojarzenia na zasadzie podobieństwa, czasowej i przestrzennej styczności, oraz związku przyczynowego.  

Dowody istnienia Boga - Święty Anzelm

Poglądy Dunsa miały wiele wspólnego z poglądami Tomasza . Nie mówiąc już o poglądach teologicznych , które pochodziły ze wspólnej tradycji kościelnej jak cała koncepcja Boga i stworzenia , wspólne im było ponadto najogólniejsze pojęci ontologiczne oraz poglądy epistemologiczne i psychologiczne jak aposterioryzm w teorii poznania odrzucenia teorii iluminacji, koncepcja uniwersaliów , podział funkcji psychicznych. Mimo to wszystko zasadnicza postawa i tendencja Szkota była inna niż Tomasza. Tomasz głosił głównie poglądy wspólne myśli chrześcijańskiej ze starożytną . Szkot zaś rozwijał swoiście chrześcijańskie motywy. W przeciwieństwie do obiektywnej postawy Greków i Tomasza zajmował postawę introwersyjną dzięki niej modelując swe poglądy nie wedle rzeczy zewnętrznych lecz wedle przeżyć wewnętrznych doszedł do poglądów , które cechował indywidualizm i woluntaryzm daleki od uniwersalistycznej i intelektualistycznej filozofii Tomasza  

~ Wiara i rozum. ~ realność pojęć

Mill próbował dowieść słuszności hedonizmu podczas gdy B. przyjmował go bez dowodu.